Last updated on ۱۴۰۳/۰۵/۱۹
بارها اتفاق افتاده است که در معاشرت و روابط اجتماعی، یا در زمان مشاهده و گوش فرا‌دادن به یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی یا رادیویی شاهد بوده‌ایم که به هنگام مخاطب قرار‌دادن خانم توسط آقا، از کلمه جنابعالی، یا حضرتعالی استفاده می‌شود. عبارتی که صحیح نبوده و نشان‌دهنده بی‌اطلاعی گوینده از الفاظ مورد استفاده در آداب اجتماعی و فردی است.
ایرانیان از دیرباز، بانوان را با عنوان احترام‌آمیز سرکار، یا سرکار‌عالی مورد خطاب قرار می‌دهند و برای آقایان نیز بدین منظور از عنوان جناب، جنابعالی یا حضرت و حضرتعالی بهره می‌برند. با استفاده صحیح از واژه‌ها و الفاظ در روابط اجتماعی، آداب فرهنگی خود در معاشرت‌ها را بیش از گذشته پاس بداریم.
در مکاتبات رسمی، انتخاب کلمات مناسب برای خطاب به بانوان بسیار مهم است تا نشان دهنده احترام و ادب شما باشد.
عناوین عمومی
- خانم (Ms.): این عنوان عمومی‌ترین و بی‌طرفانه‌ترین عنوان برای خطاب به بانوان است و صرف نظر از وضعیت تاهل آن‌ها قابل استفاده است.
- سرکار خانم: این عنوان نیز بسیار متداول است و برای خطاب به بانوان در محیط‌های کاری و رسمی به کار می‌رود.
عناوین بر اساس مدرک تحصیلی یا شغلی
- دکتر (Dr.): برای بانوانی که دارای مدرک دکترا هستند.
- مهندس (Eng.): برای بانوانی که دارای مدرک مهندسی هستند.
- وکیل (Attorney): برای بانوانی که وکیل هستند.
- و … (برای سایر عناوین شغلی، عنوان شغلی + خانم را به کار ببرید.)
عناوین بر اساس سمت و مقام
- خانم مدیرعامل
- سرکار خانم معاون
- و …
نکات مهم
- از عناوین خانوادگی خودداری کنید: در مکاتبات رسمی، بهتر است از عناوین خانوادگی مانند خانم فلانی استفاده نکنید و به جای آن از عنوان شغلی یا تحصیلی ایشان استفاده کنید.
- از عناوین غیررسمی خودداری کنید: از عناوین غیررسمی مانند عزیزم، خانم زیبا و … خودداری کنید.
- به ترجیحات شخصی توجه کنید: اگر از عنوانی که شخص ترجیح می‌دهد آگاه هستید، حتماً از همان عنوان استفاده کنید.
- در صورت عدم قطعیت، از عنوان خانم استفاده کنید: اگر از عنوان مناسب برای خطاب به شخصی اطمینان ندارید، بهتر است از عنوان خانم استفاده کنید.
مثال‌ها
- درخواست نامه: با سلام و احترام، خدمت سرکار خانم دکتر [نام خانوادگی].
- نامه تبریک: ضمن تبریک ارتقاء شغلی، برای سرکار خانم مهندس [نام خانوادگی] آرزوی موفقیت روزافزون دارم.
- دعوتنامه: سرکار خانم [نام خانوادگی]، به شما برای شرکت در سمینار [نام سمینار] دعوت می‌گردد.
توجه: در زبان فارسی، رعایت ادب و احترام در مکاتبات بسیار مهم است. با انتخاب کلمات مناسب و لحن مؤدبانه، می‌توانید ارتباط مؤثری برقرار کنید.
موارد زیر می‌تواند به شما در انتخاب عنوان مناسب کمک کند:
- میزان آشنایی شما با فرد: اگر با فردی به خوبی آشنا هستید، می‌توانید از عنوانی که او ترجیح می‌دهد استفاده کنید.
- موضوع نامه: موضوع نامه نیز می‌تواند در انتخاب عنوان مناسب تأثیرگذار باشد.
- محیط کاری: در محیط‌های کاری رسمی، استفاده از عناوین شغلی معمول‌تر است.
از طرف دیگر استفاده از عبارت “سرکار علیه” برای خطاب به خانم در مکاتبات رسمی، چندان رایج و معمول نیست. چرا؟
- کلمه “علیه” بار حقوقی و قضایی دارد: این کلمه معمولاً در اسناد حقوقی و قضایی برای اشاره به طرف مقابل دعوا استفاده می‌شود. استفاده از آن در مکاتبات اداری و رسمی که جنبه حقوقی ندارند، می‌تواند باعث سردرگمی و سوء تفاهم شود.
- وجود جایگزین‌های مناسب‌تر: همانطور که در پاسخ قبلی نیز توضیح داده شد، عناوین دیگری مانند “سرکار خانم”، “خانم”، یا استفاده از عنوان شغلی همراه با “خانم” (مثلاً “سرکار خانم مهندس”) برای خطاب به بانوان در مکاتبات رسمی مناسب‌تر هستند.
جایگزین‌های مناسب برای “سرکار علیه”
- سرکار خانم: این عنوان برای خطاب به بانوان در محیط‌های کاری و رسمی بسیار متداول است.
- خانم: این عنوان عمومی‌ترین و بی‌طرفانه‌ترین عنوان برای خطاب به بانوان است.
- عنوان شغلی + خانم: استفاده از عنوان شغلی به همراه “خانم” نشان‌دهنده احترام به تخصص و جایگاه فرد است.
مثال‌ها:
- به جای “سرکار علیه، خواهشمند است به نامه پیوست پاسخ دهید.”، می‌توانید بگویید: “سرکار خانم، خواهشمند است به نامه پیوست پاسخ دهید.”
- به جای “سرکار علیه، از همکاری شما متشکرم.”، می‌توانید بگویید: “از همکاری سرکار خانم متشکرم.”
در مجموع، بهتر است از عبارت “سرکار علیه” برای خطاب به بانوان در مکاتبات رسمی خودداری کنید و از عناوین مناسب‌تر و رایج‌تری استفاده کنید.
موارد زیر می‌تواند به شما در انتخاب عنوان مناسب کمک کند:
- میزان آشنایی شما با فرد: اگر با فردی به خوبی آشنا هستید، می‌توانید از عنوانی که او ترجیح می‌دهد استفاده کنید.
- موضوع نامه: موضوع نامه نیز می‌تواند در انتخاب عنوان مناسب تأثیرگذار باشد.
- محیط کاری: در محیط‌های کاری رسمی، استفاده از عناوین شغلی معمول‌تر است.
تو احترام به درجات نظامی تا سروان رو میگن درود سرکار و از سرگرد به بالاتر میشه جناب
احتمالا باز زن درجه پایین تر داره
چه جالب
تا حالا از حیث درجات نظامی بهش نگاه نکرده بودم
ممنون از راهنماییت یوسف جان
استاد فکر کنم تا ستوان ۳ میگن سرکار و به تمامی درجه داران تا سرگردی که افسر میشن جناب سروان گفته میشه و بالاتر جناب سرگرد جناب سرهنگ و سردار یا امیر گفته بشه
سلام مهدی جان
برای آقایون درسته، اما برای خانمها هم همینطور هست؟
البته تا استوار یکم رو میگن سرکار، از ستوان سه تا سرهنگ تمام رو میگن جناب و از سرتیپ دوم تا ارتشبد از لفظ سردار (سپاه و ناجا) و امیر (ارتش) استفاده میشه
سلام و سپاس از توضیحات خوبتون.
خوب آقا یوسف با این حساب پس نخواستیم همون جناب عالی بنویسیدبهتره؛ کمتر هم بهمون بر می خوره!
البته دوستمون اشتباه گفتن، درجات سرباز، گروهبان و استوار رو سرکار خطاب میکنن.
از ستوان تا سرهنگ رو جناب
از سرتیپ به بالا رو امیر
من جاهای دیگه ای خوندم که جناب عالی و سرکار عالی برای آقایان و خانمها استفاده میشه و سرکار علیه مختص خانمهاست