ماییم که بی هیچ سرانجام خوشیم

Last updated on ۱۴۰۳/۰۵/۱۹

ماییم که از بادهٔ بی‌جام خوشیم
هر صبح منوریم و هر شام خوشیم

گویند سرانجام ندارید شما
ماییم که بی هیچ سرانجام خوشیم

رباعی شماره ۱۳۱۸ دیوان شمس از حضرت مولانا

این رباعی، با زبانی ساده و عمیق، مفاهیمی ژرف و تأمل‌برانگیزی را مطرح می‌کند. بیایید با هم این شعر را به تفصیل تحلیل کنیم:

بیت اول: “ماییم که از بادهٔ بی‌جام خوشیم”

• بادهٔ بی‌جام: این عبارت کنایه‌ای است از لذت و شادی درونی که نیازی به عامل بیرونی ندارد. باده به معنای شراب است و جام به معنای ظرف شراب. اما اینجا شاعر از جامی سخن می‌گوید که وجود خارجی ندارد. این نشان می‌دهد که شادی و لذت آن‌ها از درون برمی‌خیزد و به هیچ چیز مادی وابسته نیست.
• خوشیم: شاعر به صراحت بیان می‌کند که این گروه از افراد از این حالت درونی بسیار راضی و خوشحال هستند.

بیت دوم: “هر صبح منوریم و هر شام خوشیم”

• هر صبح منوریم: این بیت نشان می‌دهد که این شادی و روشنایی درونی، پایداری دارد و با طلوع هر صبح دوباره تجدید می‌شود.
• هر شام خوشیم: حتی در تاریکی شب، این شادی همچنان باقی است و آن‌ها از لحظات زندگی خود لذت می‌برند.

بیت سوم و چهارم: “گویند سرانجام ندارید شما / ماییم که بی هیچ سرانجام خوشیم”

• گویند سرانجام ندارید شما: این بیت به دیدگاه دیگران درباره این گروه اشاره می‌کند. دیگران معتقدند که این افراد سرانجامی مشخص و مادی ندارند.
• ماییم که بی هیچ سرانجام خوشیم: شاعر با تأکید بر این جمله، به دیدگاه دیگران پاسخ می‌دهد و می‌گوید که آن‌ها به این وضعیت راضی هستند و به دنبال سرانجامی مادی و دنیوی نیستند.

تحلیل کلی

این رباعی، به زیبایی مفهوم عرفان و عرفان‌ورزی را بیان می‌کند. مولانا در این شعر، به ما یادآوری می‌کند که:

• شادی و لذت واقعی در درون است: نیازی نیست برای خوشبختی به چیزهای بیرونی وابسته باشیم.
• شادی پایدار است: این شادی درونی، پایدار و دائمی است و تحت تأثیر شرایط بیرونی قرار نمی‌گیرد.
• سرانجام واقعی، فراتر از دنیاست: هدف اصلی انسان باید رسیدن به کمال درونی و شناخت حقیقت باشد نه دنبال کردن لذت‌های دنیوی.

مولانا با این رباعی، به ما نشان می‌دهد که زندگی می‌تواند بسیار فراتر از آنچه که در ظاهر می‌بینیم باشد. با نگاهی عمیق‌تر به درون خود، می‌توانیم به شادی و آرامشی دست پیدا کنیم که هیچ‌گاه از ما گرفته نخواهد شد.

نکات قابل توجه:

• تضاد: استفاده از تضاد بین “باده” و “بی‌جام” و بین “سرانجام” و “بی هیچ سرانجام” بر عمق مفاهیم شعر می‌افزاید.
• سادگی زبان: مولانا با استفاده از زبانی ساده و روان، مفاهیمی عمیق را بیان کرده است که برای همه قابل فهم است.
• بینش عرفانی: این شعر، حاوی بینشی عمیق از عرفان اسلامی است و به مفاهیمی مانند وحدت وجود و شناخت حقیقت اشاره می‌کند.

در کل، این رباعی از مولانا، یکی از زیباترین و تأثیرگذارترین اشعار عرفانی است که به خواننده، دیدگاهی نو نسبت به زندگی و خوشبختی می‌دهد.