رفتن به نوشته‌ها

چگونه یک قرارداد خوب بنویسیم ؟

Last updated on ۱۳۹۹/۰۸/۰۸

فارغ از اینکه قرارداد نویسی را یک علم بدانیم یا یک هنر، آنچه مسلم است این است که نوشتن قرارداد مستلزم رعایت کلیات و اصولی است که از آن به عنوان آیین نگارش قرارداد ها نام برده می شود. هر قرارداد شرایط حاکم خاص خود را دارد، اما اصول و کلیاتِ آیین نگارش قرار دادها برای هر قراردادی، همواره پابرجاست. این اصول  را که همواره و برای هر قراردادی، رعایت آن، استحکام آن قرارداد را تضمین می کند، می توان به موارد زیر خلاصه کرد:

قرارداد

  • طرفین قرارداد

یک قرار داد، حداقل بین دو شخصِ حقیقی و حقوقی منعقد می گردد. طرف قرارداد در صورتی که یک شخصیت حقیقی باشد، می بایست از سن بلوغ عبور کرده و همچنین ممنوع المعامله نباشد. در صورتی که شخصیت حقوقیِ طرف شما، وکالت شخص ثالثی را برعهده دارد، حتما می بایست برگه ی وکالت نامه ی رسمی با خود داشته باشد. در صورتی که طرف قراردا شما شخصی حقوقی است، برای اینکه قرارداد شما پشتوانه ی خوبی داشته باشد، حتما اساسنامه ی شرکت مذبور مطالعه شود و اقامتگاه قانونی شرکت نیز در قرارداد ذکر شود؛ ذکر اقامتگاه در صورت بروز هرگونه دعوی و اختلاف بر سر قرارداد و مفاد آن، جهت ارسال ابلاغیه ی قضایی، ضروری است.

  • موضوع قرار داد

به مال یا عملی که طرفین قرارداد تسلیم به انجام آن هستند، موضوع قرار داد گفته می شود. جز محدودیت های شرعی و قانونی، ممنوعیت دیگری در انتخاب موضوع قرار داد وجود ندارد، اما برای جلوگیری از هرگونه سوء برداشت های آتی و اختلاف نظر ها، موضوع قرارداد می بایست دقیق و واضح باشد.

  • مبلغ قرارداد

این بخش از قرارداد یکی از مهمترین بخش های آن است و می بایست به صورت دقیق، هم مبلغ و هم نحوه ی پرداخت آن ذکر شود. در صورتی که قرار است مبلغ قرارداد به صورت اقساط پرداخت شود، حتما تعداد اقساط و تاریخ سر رسید قسط پایانی ذکر شود.

  • زمان اجرای تعهد

به زمان مشخص شده ای که در آن، طرفین می بایست به تعهدات خود عمل کنند، زمان اجرای تعهد گفته می شود. برای اطمینان از انجام به موقع تعهدات، در هر قرارداد می توان ضمانت هایی را تحت عنوان ضمانت اجرایی، برای عدم اجرای تعهد مشخص کرد.

  • محل اجرای تعهد

اشاره به مکانی دارد که تعهد می بایست در آن اجرا شود. در صورتی که محل اجرا، در قرارداد ذکر نشده باشد، عموما مکانی که قرارداد در آن منعقد شده است به عنوان محل اجرای قرارداد در نظر گرفته می شود.

  • تعهدات فرعی

این دسته از تعهدات در حوزه ی موضوع قرارداد و تعهدات اصلی طرفین قرار نمی گیرند و موضوعات فرعی و کم اهمیت تری هستند که با توجه به خواسته های متفاوت طرفین، در قرار داد ذکر می شوند.

  • تضمین

ضمانت اجرای تعهدات قرارداد را می توان به دو شکل ثبت کرد؛ یکی در بطنِ قرارداد و در بندهای ذکر شده درون قرارداد، و دیگری در ماده ای جداگانه به نام ضمانت اجراها. ضمانت ها ممکن است به شکل های مختلفی باشند، مقطوع یا نسبی، یا حتی گاه هدف از نوشتن آنها صرفا برای حسن انجام قرارداد باشد. چک تضمینی و ضمانت نامه بانکی، دو نوع تضمین انجام تعهدات است که به قرارداد ضمیمه می شود.

  • قوه ی قاهره

قوه ی قاهره در اصل از ریشه ی فرانسوی فورس ماژور می آید و به عواملی که از حوزه ی کنترل خارج است اشاره می کند؛ یعنی در صورتی که حوادثی خارج از کنترلِ طرفینِ قرار داد روی دهد، بتوان از اجرای کل قرارداد یا قسمتی از آن، اجتناب کرد.

  • انحلال قرارداد

انحلال قرارداد به معنای پایان وضعیت حقوقیِ ناشی از قرارداد است و گاه آن را با اتمامِ اجرا، اشتباه می گیرند. انحلال قرارداد به شرایطی گفته می شود که در آن، قرارداد جاری است و می توان تعهدات را نیز اجرا کرد، اما به دلیل شرایط منحصر بفرد یا منحصر بوضعیتی که پیش آمده، انحلال صورت می گیرد. انحلال یک قرارداد  به شکل های مختلفی نظیر اقاله، فسخ و انفساخ صورت می گیرد.

  • انتقال قرارداد

در شرایطی که در یک قرارداد با تمام مفاد و تعهدات آن، شخص ثالثی، جانشینِ یکی از طرفین قرارداد شود، به اصطلاح انتقال قرار داد صورت گرفته و شخص ثالث، تمام تعهدات و مفاد قرارداد منصوب به طرف قرارداد را به عهده می گیرد.

  • حل و فصل انتخابات

گاهی افراد این پیش بینی را می کنند که بر سر اجرای مفاد و تعهدات قرارداد ممکن است اختلافاتی در آینده پیش بیاید، از این رو برای حل این اختلافات ممکنِ آتی، روشی را برای این اختلافات مشخص و در قرارداد آن را در این بخشش ذکر می کنند.

  • تعداد نسخه های قرارداد

تعداد نسخه های قرارداد همواره مشخص و ذکر شوند. برای تامین امنیت قرارداد همواره در انتهای آن ذکر شود که قرار داد در چند نسخه ( بسته به تعداد طرفین) تنظیم شده و به امضا رسیده است.

  • بازنگری مفاد قرارداد

در صورتی که پس از عقد قرارداد، طرفین به فکر تغییرات یا افزودن تعهدات و مواردی به قرارداد باشند، می بایست در قرارداد تغییراتی صورت بگیرد، که این تغییرات به سه شکل اصلاحیه، الحاقیه و متمم صورت می گیرد. هرکدام از سه شکل بالا به صورت برگه ای جداگانه ضمیمه ی قرارداد اصلی می شود و برگ قرارداد اصلی را نباید به هیچ وجه تغییر داد.

  • شروط قرارداد

شروط ضمنی قرارداد یکی از اختیارات قانونی طرفین قرارداد است. به عنوان مثال، دو نفر اقدام به خرید و فروش باغ می کنند، و یکی به دیگری شرط می کند که در ازای خرید باغ از او، تامین آب باغ به مدت سه سال برعهده ی فروشنده خواهد بود. شروط قرارداد صرفا مربوط به موضوع قرارداد نمی شوند و می توانند هر شرطی را شامل شوند. شروط به دو دسته ی شروط صحیح و شروط باطل تقسمی می شوند و همواره در انتخاب شروط، از شروطی که ممکن است معامله را از اعتبار بیاندازند، پرهیز کنید.

چگونه یک قرارداد خوب بنویسیم ؟

در صورتی که پس از عقد قرارداد، طرفین به فکر تغییرات یا افزودن تعهدات و مواردی به قرارداد باشند، می بایست در قرارداد اصلاحاتی (تغییراتی) صورت بگیرد، که این تغییرات به سه شکلِ اصلاحیه، الحاقیه و متمم صورت می گیرد.  بعضا برخی از شرکت ها، سازمانها یا افراد، شکلهای مختلف تغییر قرارداد یعنی اصلاحیه، الحاقیه و متمم را به اشتباه به جای یکدیگر بکار می برند که در زیر با ذکر نمونه، به تشریح هرکدام می پردازیم.

  1. اصلاحیه

گاه یکی از طرفین قرارداد متوجه اشکالی می شود که تا کنون مخفی مانده و برای اصلاح آن نیازی به جمع آوری مستندات و توافقات بین الطرفین نمی باشد؛ که در این چنین شرایطی، طرفی که به اشتباه پی برده است (عمدتا کارفرما)، به صورت مکتوب نکته ی مد نظر را گوشزد کرده و شکل صحیح را اعلام می کند. عدم پاسخ کتبی طرف دیگر قرارداد به معنای پذیرش اصلاحیه می باشد. البته این نکته نیز بدیهی است که می توان پاسخ مکتوب را دریافت کرد و یا طرفین نسبت به رد یا تصویب اصلاحیه اقدام کنند.

به عنوان مثال به مورد زیر توجه کنید:

موضوع: اصلاحیه

با سلام

پیرو قرارداد شماره ……………. در تاریخ …………… پیرامون ……………….، زمان خاتمه ی قرارداد 31/5/96 می باشد که به اشتباه 31/6/96 قید گردیده است. احتراما طبق مفاد مذکور در قرارداد، تا تاریخ 31/5/96 نسبت به انجام تعهدات اقدام فرمایید.

مهر و امضا کارفرما

مهر و امضا پیمانکار

  1. الحاقیه

گاهی قرار است به متن حقوقیِ اصلی قرارداد، بخش یا بخش هایی افزوده یا کسر شده و نهایتا الحاق شود؛ همچنین گاه شاهد بندی از قرارداد هستیم که اجرای آن منوط به حادث شدن شرایطی است که در قرار داد ذکر شده است. به این نوع تغییر، الحاقیه گفته می شود. متن زیر می تواند نمونه ای از یک الحاقیه ی پیوست شده به برگ قرارداد اصلی می باشد.

الحاقیه ی شماره ی ………. به تاریخ ………….

بموجب این الحاقیه و با عنایت به درخواست دستگاه نظارت قرارداد فوق الاشاره و وفق توافقات فی‌مابین(مستندات تأیید شده موجود)، شرکت ……………… با شماره ثبت ………. کد اقتصادی …………. و به مشخصات پیمانکار ………………..  با تغییرات و اصلاحاتِ ذیل موافقت کرده و از تاریخ قید شده موظف به اجرای آن است.

  • مدت قرارداد از تاریخ ……/…../………. تا پایان وقت اداری ……/…./……. به مدت سه ماه تمدید می گردد.
  • با توجه به افزایش در حجم معاملات (ارائه خدمات) در مدت قرارداد، مبلغ قرارداد …………. درصد (حداکثر به مبلغ ….. ) افزایش می یابد.
  • شرکت فروشنده، موظف است علاوه بر فاکتورهای فروش ماهانه، در تاریخ ………….. بوسیله ی سیستم های حسابداری ……………….. گزارش عملکرد مالی دوره های قبل خود را به ما ارائه دهد.

تغییری در سایر مفاد قرارداد صورت نگرفته و اجرای آنها به همان شکل سابق باقی است.

مهر و امضا کارفرما

مهر و امضا پیمانکار

  1. متمم

متمم را می توان تغییری شبیه به الحاقیه دانست با این تفاوت که با موضوع مهمتری روبرو است و در صورتی که تغییر به تنظیم و توافق طرفین نرسد، اهداف خود دست نیافته و قرارداد عملا خاتمه نیافته است. برای جلوگیری از مشکلات، می بایست حتما تغییرات به تاییدیه طرفین رسیده و کلیه مستندات لازم برای تنظیم متمم تکمیل گردد.

مثال

متمم قرارداد شماره ……….. مورخ ………/……./…….

با توجه به نیاز کارفرما و موافقت پیمانکار به افزایش خدمات مرتبط با قرارداد فی‌مابین به موجب این متمم اصلاحات ذیل در مفاد قرارداد اعمال و از تاریخ ……/……/………… برای طرفین لازم‌الاجرا خواهد بود.

اصلاح 1. موضوع قرارداد از “خدمات مالی مورد نیاز برای مدیریت انبار و حقوق و دستمزد”  به “اجرایِ خدمات مالی مورد نیاز برای مدیریت انبار و حقوق و دستمزد” اصلاح می گردد.

اصلاح 2. طبق ماده …… در ازای اجرای خدمات پس از فروش به مدت سه ماه، پیمانکار از تاریخ …./ …. / …. ، به میزان 15 درصد به مبلغ قرارداد اضافه می کند.

تغییری در سایر مفاد قرارداد صورت نگرفته و اجرای آنها به همان شکل سابق باقی است

مهر و امضا کارفرما

مهر و امضا پیمانکار

ممکن است در نگاه اول متمم و الحاقیه را شبیه به یکدیگر بدانید، اما تفاوت در اینجاست که هرگاه در قرارداد، نقصی وجود دارد که می بایست از همان ابتدا آن را اصلاح کرد و در صورت اصلاح نشدن به هیچکدام از اهداف قرارداد نمی توان دست یافت و قرارداد از مسیر خود خارج می شود، نیاز به متمم است (درجه ی اهمیت و ضرورت بالا و نیاز به مستند سازی برای جلب توافق و اعمال تغیر)؛ اما در صورتی که در مسیر اجرای قرارداد پس از مدتی متوجه اشتباهات جزئی تری شویم که نیاز به اصلاح و درمیان گذاشتن با طرف قرار داد دارد (اما به بزرگی و اهمیتِ متمم نمی باشد)، الحاقیه را مد نظر قرار می دهیم.

منتشر شده در بلاگمدیریت استراتژیکموضوع آزاد

یک دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.